İtalyan tasarımcı Massimo Vignelli şöyle der: “Zamansızlığa erişmenin yolu bir şeyin görünüşünü değil özünü aramakta yatar. Görünüş geçicidir, görünüş modadır, görünüş trenddir ama öz zamansızdır.”
Ah, İtalya! Uzun zaman önce kalbimi çaldın ve ruhumu büyüledin. Başkentinde yaşama zevkine ilk eriştiğimde henüz çocuktum. Bugün hâlâ hafiften Roma aksanıyla İtalyanca konuştuğumu söylemekten gurur duyuyorum. Sonsuza dek kalbime kazındın. Seninle ve halkınla birlikte hayatın tadı daha güzel.
Sevgili zamansızlık meraklıları, İtalya’yı tarihte ünlü kılan veonun nesilleri büyülemeye devam eden kültürel öğelerinden en sevdiklerimi sizler için derledim. Kültürünü şekillendiren bazı temellerin ardından, onu bugün olduğu yer yapan (pizza, makarna, Vatikan’ın dışındaki) gündelik unsurları bir bir işleyeceğim. Merak etmeyin; mutfağından da söz edeceğim.
KÜLTÜR VE SANAT
İtalya, tarihi M.Ö. 8000 yılına uzanan sanat eserlerine ev sahipliği yapıyor. Bu köklü geçmişi düşünüldüğünde, İtalyanların kendi sanatlarını bilmeleri pek de şaşırtıcı değil. İtalya’da geçirdiğim süre boyunca arkadaşlarımın bilgi ve birikiminden hep etkilen- mişimdir. Bir binanın hangi döneme ait olduğunu, sütun üslubunu, tarihini (birçoğu Mısır’dan hediye edilmiş ya da çalınmış ancak bunlar burada tartışmayacağımız detaylar) kolayca söyleyebiliyor- lardı. İtalyanlar, ülkelerinin sunduğu sanat eserlerinin bolluğuyla gurur duyuyor. Da Vinci, Caravaggio ve Raffaello gibi tanınmış sanatçıların yanı sıra Artemisia Gentileschi’den de bahsedelim. Gentileschi, kadınların sanatta ya da herhangi bir alanda kariyer adına sınırlı fırsatlara sahip olduğu bir dönemde yaşamış. İnanıl- maz derecede başarılı Gentileschi, Floransa’nın Accademia delle Arti del Disegno’suna katılan ilk kadındı. Onu bu denli ünlü kılansa figürlerini gerçekçi betimlemesi, boyut ve dramayı tasvir etmek için renkleri ustaca kullanması. Fotoğraf sanılacak güzellikteki tabloları İtalya’nın zamansız güzelliğini tasvir eder.
CINQUE TERRE
Zamansızlık imgesini İtalya’nın manzaralarında da bulmak müm- kün. Hatta kimileri İtalya’da, bilhassa Cinque Terre’de zamanın daha yavaş aktığını bile söylüyor. Cinque Terre beş köyden oluşuyor: Monterosso al Mare, Vernazza, Corniglia, Manarola ve Riomaggiore. Kıyı şeridi ve yamaç boyunca uzanan bu köyler UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Cinque Terre Millî Parkı’nı oluşturuyor. Vernazza, “I Borghi più belli d'Italia” yani “İtalya’nın en güzel köyleri”nden biri. Popüler bir turizm merkezi olmasına rağmen Cinque Terre, araba ile sınırlı erişimi ned- eniyle zamansızlığını bir dereceye kadar korumayı başarmış. Vernazza’ya giden yol oldukça dar ve kasabadan bir kilometre önce sona eriyor. Diğer köylere trenle ulaşılabilir; ödülünüz ise muhteşem bir manzara, en taze deniz ürünleri ve 1960’lar İt- alya’sının atmosferi. Dante Alighieri (zamansız bir diğer başyapıt olan) İlahi Komedya’da Cinque Terre’yi, Araf’ın engebeli uçurumuyla kıyaslar.
DERİ ÜRÜNLER
Zamansızlıktan konuşup Floransa’nın tarihî merkezinden bahsetmemek olmaz. Bu şehir yüzyıllardır dünyanın en iyideri işçiliği ile tanınıyor. Tam taneli Floransa derisi mutlaka deneyimlenmeli; bu deriden yapılmış bir eşyaya sahip olmaksa ölmeden önce yapılacaklar listemde. Erkek okurlarımız, yeni yıla Napoli’deki Paolo Scafora’dan kaliteli el yapımı ayakkabılarla başlamaya ne dersiniz? Burada siparişe hazır el yapımı ve kişiye özel ayakkabılar bulabilirsiniz. Dilerseniz (zamansız Capri’ye giderken) Napoli’deki ofislerine uğrayabilir, Paolo Scafora
ve kardeşlerinin tamamen özel bir deneyim için hünerlerini sergilemelerini isteyebilirsiniz. Ofislerini ziyaret edemeyenler dünyanın her yerinden toplantı talep edebilirler. Nereden satın alırsanız alın, ömür boyu dayanacak zamansız bir başyapıta sahip olacaksınız.
AİLE
Para size Cinque Terre’de lüks bir tatil, güzel bir çanta veya el yapımı ayakkabı satın alabilir fakat “la famiglia” parayla satın alınamaz. İtalyanlar memleketlerine döndüklerinde tüm akra- balarla birlikte Margarita Teyze’yi ziyaret edip “per prendereund caffè” (kahve içmek) gerektiğini bilir. Günü kesinlikle fazla kafeinle bitireceksiniz ancak en sevdiklerinizle bağ kurmakiçin ayırdığınız zaman kalbinizi sevgi ve neşeyle dolduracak. Araştırmalara göre, yakın sosyal çevre daha uzun ve sağlıklı bir yaşam için kritik bir unsur. İster kan bağıyla bağlı olduğunuz ister seçtiğiniz (arkadaşlar) ailenizle birlikte lezzetli bir İtalyan tarifi hazırlamanızı ve onları mükemmel bir İtalyan şarabı içmeye davet etmenizi öneririm (bu konuda tavsiyem aşağıda yer alıyor). Unutmayın; kaç yaşında ya da ne kadar başarılı olursanız olun, dedeniz ve büyükanneniz her zaman haklıdır.
LA DOLCE VITA
İtalyan aile geleneğini bir kez yaşadığınızda “La Dolce Vita”nın gerçekten ne anlama geldiğini anlayacaksınız. “Tatlı hayat” genellikle fiziksel zevk ve kendine düşkünlük olarak algılanır. Peki, günümüzde ne anlama geliyor? Bu kavramı “Ragù alla Bolognese” tarifine benzetmek mümkün; tarifin sayısız versi- yonu var ve her aile kendi (orijinal) tarifine sahip. “La Dolce Vita” deyimi, Federico Fellini’nin aynı adı taşıyan 1960 yapımı filmin- den geliyor. Hem Fellini hem de söz konusu film de zamansız klasiklerden. Bazılarımız içinse daha az stresli olmak ve hayatın daima hayal ettiğimiz gibi gitmediğini kabul etmek anlamına gelebilir. Yaşamın kendi akışına güvenmeli ve iyimser olmalıyız.
YEMEK VE ŞARAP
İtalya’nın yemek ve şarap kültürünü de unutmamak gerek. İtalyan mutfağının temel özelliklerinden biri sadeliğidir; birçok yemek az malzeme ile hazırlanır. Bu nedenle, İtalyan aşçılar genellikle hazırlığın karmaşıklığından ziyade malzemeler-in kalitesine güvenirler. Sayısız İtalyan yemek kitabı bulmak mümkün. İtalyan mutfağının “varlıklı bir geçmişi” olduğunu söyleyebiliriz.Birçokları için iyi yemek, aynı derecede iyi bir kadeh şarap-la eşleştirilmelidir. Dünya çapında çok çeşitli İtalyan yemek menüsü bulunabilirken, İtalyan şarabı genellikle Toskana bölgesine odaklanır. Hanımlar ve beyler, dikkatinizi Sicilya’ya çekmeme izin verin. Sicilyalılar eskiden şaraplarını la Spezia’ya gönderirmiş ve şaraplar burada Toskana şarabıyla harmanlanırmış. Nihayetinde, şaraplarını harmanlamanın yazık olduğunu düşünüp onları kendilerine saklamaya başladılar. Sicilya şarabı tazelik ve zarafetiyle kendine özgü bir Akdeniz karakterine sahiptir ve diğer güney şaraplarından ayrılır. Şarap üreticilerini keşfetmek için Sicilya’nın tepelik bölgesi daima ziyarete değer. Sevdiklerinize zaman zaman sürpriz yapmak da zamansız bir klasiktir, değil mi? Şarap tadımı mesela? Günümüz dünyası çoğunlukla bizi, maddi şeylerin peşinde koşmak zorunda bırakıyor. Sahip olduğumuz zamana müm- kün olduğunca çok şey sığdırabilelim diye hayat gittikçe daha hızlı ilerliyor. Zaman oldukça öznel bir konu; inanmıyorsanız Einstein’a sorabilirsiniz. Bugün sizi cesur olmaya, bir adım geri çekilmeye, soğuk bir şişe Leone d’Almerita Bianco açmaya ve sevdiklerinizle zamansız bir ânı paylaşmaya davet ediyorum. Deneyimler ve anılar zamansızdır; İtalyan ruhu budur.
Comments